DEDICATION សារលិខិតថ្វាយ រាជានុសិត

 DEDICATION សារលិខិតថ្វាយជូនចំំពោះ

To the Magnificent Lorenzo Di Piero De’ Medici: រាជានុសិត  Lorenzo Di Piero De’ Medici:

កំណត់ចំណាំ រាជានុសិត Lorenzo Di Piero De’ Medici គឺជាព្រះបុត្រា ប្រសូត្រឆ្នាំ ១៤៩២ លុះឆ្នាំ ១៥១៦ ទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យ និង សុគតឆ្នាំ ១៥១៩ ដូច្នេះ ទ្រង់ព្រជន្មបាន ២៣ ព្រះវស្សា ឡើងសោយរាជ្យ បាន ៣ ឆ្នាំ ក៍សុគត។ ចំណែក ម្ចាស់ សារលិខិតនេះ  Niccolò di Bernardo dei Machiavelli កើតនៅ ឆ្នាំ  1469 គឺ ចាស់ជាង រាជានុសិតចំនួន ២៣ ឆ្នាំ គាត់ស្លាប់ឆ្នាំ ១៥២៧  នៅអាយុ ៥៦ ឆ្នាំ ដូច្នេះ គាត់ស្លាប់ ៨ ឆ្នាំក្រោយពី ស្តេច សុគត។ ស្តេចនេះនៅឆ្នាំ ១៥១៣ ទទួលងារជា រាជានុសិតពី ម្ចាស់ ពូ ដែលគាត់ផ្ទេរ រដ្ឋាភិបាលឪ្យ ដោយសារ ទ្រង់មាន មហិច្ឆិតាពីកំណើត ទ្រង់ ស្នើរសុំ ម្ចាស់ ពូ តែងតែងទ្រង់ធ្វើជា អ្នកឧកញ៉ាប្រចាំខេត្ត មួយ  Duke of Urbino នាំឲ្យមានជំលោះជាមួយ អ្នកឧកញ៉ា ចាស់ប្រចាំតំបន់ កើតជាសង្រ្គាម ដោយទ្រង់មានទ៏ព ១០,០០០ នាក់ ដំបូងចាញ់សង្រ្គាម លុះឆ្នាំ ក្រោយទើបឈ្នះសង្រ្គាម និងឡើងជា ស្តេច សោយរាជ្យឆ្នាំ ១៥១៦​។

Those who strive to obtain the good graces of a prince are accustomed to come before him with such things as they hold most precious, or in which they see him take most delight; whence one often sees horses, arms, cloth of gold, precious stones, and similar ornaments presented to princes, worthy of their greatness.

បណ្តាជនទាំងឡាយណាដែលចង់ទទួលមាន ក្តីមេត្តា ពីសម្តេច តែងតែ​មានជំនួនផ្សេងៗ នាំមុខ ពួកគេ ដែលរបស់ទាំងនោះរួមមាន វត្ថុដ៍មានតម្លៃបំផុត របស់ណាដែល សម្តេចរីករាយបំផុត ដូចជា សេះ​ចម្បាំង អាវុធយុទ្ធភ័ណ្ណ ខោអាវមាស ត្បូងមានតម្លៃ  គ្រឿងអលង្កាស្រដៀងៗជាមួយដែលសម្តេចនានា កំពុងតែមាន យ៉ាងល្អប្រណិតផងដែរ។

Desiring therefore to present myself to your Magnificence with some testimony of my devotion towards you, I have not found among my possessions anything which I hold more dear than, or value so much as, the knowledge of the actions of great men, acquired by long experience in contemporary affairs, and a continual study of antiquity; which, having reflected upon it with great and prolonged diligence, I now send, digested into a little volume, to your Magnificence.

សម្រាប់ទូលបង្គំ ខ្ញុំម្ចាសមានបំណងធ្វើការណែនាំខ្លួនថ្វាយព្រះរាជានុសិត គឺមានតែ ឆន្ទះមុតមោះសម្រាប់ព្រះរាជានិសិត។ ទូលបង្គំជាខ្ញុំ គ្មានវត្ថុមានតម្លៃណាមួយឲ្យស្មើរ ឬលើសអំពី ភក្តីភាពទូលបង្គំចំពោះព្រះរាជានុសិត ជាង ចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើរបស់ទូលបង្គំទាក់ទងជាមួយប្រជារាស្រ្តព្រះអង្គ ដែលទូលបង្គំធ្លាប់ធ្វើការងារជាមួយពួកគេអស់ពេលយ៉ាងយូរ បូករួមទាំងការសិក្សាបន្ថែមអំពីរឿងរ៉ាវពី អតីតកាល ដែលពិតជា មានឆ្លុះបញ្ចាងយ៉ាងពិសិដ្ឋជាមួយ តត្ថភាពពី អតីតកាល។ វេលានេះ ទូលបង្គំសូមសូម ថ្ញើរថ្វាយជូន ឯកសារតូចមួយ ដ៍មានតម្លៃថ្វាយជូន ព្រះរាជានុសិតដូចតទៅ៖

And although I may consider this work unworthy of your countenance, nevertheless I trust much to your benignity that it may be acceptable, seeing that it is not possible for me to make a better gift than to offer you the opportunity of understanding in the shortest time all that I have learnt in so many years, and with so many troubles and dangers; which work I have not embellished with swelling or magnificent words, nor stuffed with rounded periods, nor with any extrinsic allurements or adornments whatever, with which so many are accustomed to embellish their works; for I have wished either that no honour should be given it, or else that the truth of the matter and the weightiness of the theme shall make it acceptable.

​ទូលបង្គច្បាស់ក្នុងចិត្តថា ពិតជាមិនសមទាល់តែសោះក្នងការបង្ហាញកិច្ចការនេះចំពោះទ្រង់  តែទូល​បង្គំ សូមក្តីមេត្តាកុរណាទទួលយកដ្វាយទូលបង្គំ ដោយសារទូលបង្គំ គ្មានរបស់អ្វីដែលមានតម្លៃជាង ឪកាសដែលទូលបង្គំថ្វាយព្រះអង្គ សម្រាប់ជាការស្វែងយល់អំពីរឿងរឿងរ៉ាវគ្រប់ពេលវេលា និង ជារឿង ដែល ទូលបង្គំបានរៀនសូត្រអស់ពេលជាយូរឆ្នាំ ព្រមទាំងធ្លាប់ជួបរឿងហេតុអាក្រក់់ និងពោរពេញដោយ គ្រោះថ្នាក់មួយចំនួន ដែលរកពាក្យអ្វីមកថ្លែងឲ្យសម ឬ ដូច មិនបាន ឬ នឹងថា ប្រដូចទៅនឹងពេលវេលាណាមួយក៍មិនបាន ធៀបជាមួយអ្វីផ្សេងក៍មិនកើត សូម្បីតែរកមនុស្សណាម្នាក់មកឲ្យទូលបង្គំនិយាយប្រាប់គេក៍មិនបាន  ដោយសាររឿងនេះជារឿងធំលើស មហាមេឃ មានទម្ងន់ធ្ងន់លើសប្រថតិពី  នៅតែមិនអាចដោះស្រាយបាន ក្រៅតែ ពី ថ្វាយ សារនេះ ជូន ព្រះរាជនុសិត ។

Nor do I hold with those who regard it as a presumption if a man of low and humble condition dare to discuss and settle the concerns of princes; because, just as those who draw landscapes place themselves below in the plain to contemplate the nature of the mountains and of lofty places, and in order to contemplate the plains place themselves upon high mountains, even so to understand the nature of the people it needs to be a prince, and to understand that if princes it needs to be of the people.

ទោះជាទូលបង្គំបានជួបនិយាយរឿងនេះជាមួយមនុស្សនៅថ្នាក់ទាប ឬ ថ្នាក់ខ្ពស់ ក៍នូវតែមិនអាច មិនក្ហាហានក្នុងការនិយាយពិភាក្សារឿង សម្តេច នេះជាមួយពួកគេដែរ គឺដូចជា ជាងគំនូរទេសភាព ស្តីពី វាលទំនាប  គាត់ត្រុវតែ ចុះទៅតំបន់វាលទំនាប  ដើម្បីគាត់សម្លឹងមើលទៅ ទេសភាព នៅតំបន់ភ្នំ  និង ឡើងទៅតំបន់់ភ្នំ ដើម្បី មើលចុះមកតំបន់ទំនាប ដូចគ្នាជាមួយ ការដែល ចង់ដឹងពី សារជាតិ ចរិកមនុស្សធម្មតា គឺយើងត្រូវតែជា សម្តេច នឹងថា បើចង់ដឹង សារជាតិជាសម្តេច យើងត្រូវតែជា ប្រជារាស្រ្តសាមញ្ញ។

Take then, your Magnificence, this little gift in the spirit in which I send it; wherein, if it be diligently read and considered by you, you will learn my extreme desire that you should attain that greatness which fortune and your other attributes promise. And if your Magnificence from the summit of your greatness will sometimes turn your eyes to these lower regions, you will see how unmeritedly I suffer a great and continued malignity of fortune.

សូមព្រះរាជានុសិទ ទទួលយកនូវ ព្រះដង្វាយានេះ ដែលក្នុងព្រះដង្វាយានេះ មាន ព្រលឹងធំ ក្នុងនោះ បើទោះជា ព្រះរាជនានុសិត ទ្រង់អាន សើៗ លំ ៗ ក្តី ក៍ទ្រង់នឹងបាន ទ្រង់ជ្រាប ដឹងនូវ ឆន្ទះ ទូលបង្គំ ដែលប្រាថ្នា ព្រះរាជានុសិទសម្រេចឲ្យបាននូវ មហាសំណាងដ៍ប្រពៃនេះ បើសិនជាពេលណា ព្រះរាជានុសិទ សម្រេចបាននូវ កិច្ចការទាំងនេះ នោះពេលណាមួយ ទ្រង់នឹង ក្រឡេក ព្រះនេត សម្លឹងមក ឋានដ៍ទាបជាងគេ គឺជា​ឋាន ដែលទូលបង្គំកំពុងតែរងទុក្ខវេទនាជាអនេក ពន់ពេក ហូសពី សត្វធាតុ ។